ಪಹಲ್ಗಾಂ ಎಂಬುದು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಅನಂತ್ನಾಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಗ್ರಾಮದ ಇತಿಹಾಸವು ಮೊಘಲರ ಕಾಲದಷ್ಟು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಇದು ಒಂದು ಕುರಿಗಾಹಿಗಳ ಗ್ರಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸ್ಥಳದ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆಯು ಇಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯರ ಆಹಾರ, ವಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೀವನ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಉರ್ದು, ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಮಾತನಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 2740 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಈ ಸ್ಥಳವು ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯಗಳು, ಸುಂದರವಾದ ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಜಲಪಾತಗಳು ಹಾಗು ಹೂವುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಶ್ರೀನಗರದಿಂದ 95 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಈ ಸ್ಥಳದ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಶೇಷತೆಯೇನೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಅರು ಮತ್ತು ಶೇಷ್ನಾಗ್ ಎಂಬ ಎರಡು ನದಿಗಳು ಸಂಗಮವಾಗುತ್ತವೆ.
ಅರು ನದಿಯು ಕೊಲಹೊಯ್ ಗ್ಲೇಸಿಯರ್ (ಹಿಮನದಿ) ಜೊತೆಗೆ ಸಂಗಮವಾದ ನಂತರ ತಾನು ಒಂದು ಗ್ಲೇಸಿಯರ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಧಾರ್ಮಿಕ ಯಾತ್ರೆಯಾದ ಅಮರನಾಥ ಯಾತ್ರೆಯು ಪಹಲ್ಗಾಂ ಮೂಲಕವೇ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಪಹಲ್ಗಾಂನಿಂದ ಅಮರನಾಥಕ್ಕೆ ತಲುಪಲು 3 ದಿನಗಳಷ್ಟು ಸಮಯ ತಗುಲುತ್ತದೆ.
ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಪಹಲ್ಗಾಂನಿಂದ ಚಂಡೀವರ್, ಅರು ಕಣಿವೆ ಮತ್ತು ಕೋಹ್ಲಿ ಗ್ಲೇಸಿಯರ್ ಗಳಿಗೆ ಚಾರಣವನ್ನು ಸಹ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಲೇಹ್ಗೆ ಸಹ ಹೋಗಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಜೀಪ್ ಸಫಾರಿ ಸೌಲಭ್ಯವು ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಮಟ್ಟನ್, ತರ್ಸರ್ ಕೆರೆ, ಶಿಕರ್ ಘಡ್, ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ, ಐಶ್ಮುಖಂ, ಲಿಡ್ಡರ್ ವಟ್ ಮತ್ತು ಮಾಮಲೇಶ್ವರ್ ದೇವಾಲಯಗಳು ಪಹಲ್ಗಾಂ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ಇರುವ ಇನ್ನಿತರ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ.
ಪಹಲ್ಗಾಂನಿಂದ 5 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬೈಸರನ್ನಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡು, ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮಚ್ಛಾಧಿತವಾದ ಪರ್ವತಗಳು ನೋಡುಗರ ಮನಸೂರೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಪಹಲ್ಗಾಂನಿಂದ 16 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ತುಲಿಯನ್ ಕೆರೆಯು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 3353 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದು, ನೋಡಲೆ ಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿಕೊಡಲು ಬಯಸುವವರು ತಮ್ಮ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಸಣ್ಣ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಇವುಗಳೆಲ್ಲದರ ಜೊತೆಗೆ ಪಹಲ್ಗಾಂಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 2923 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಚಂದನ್ವರಿ ಎಂಬ ಯಾತ್ರಾಸ್ಥಳವು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಒಂದು ಹಿಮದ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನೋಡುಗರಿಗೆ ಒಂದು ನಯನ ಮನೋಹರವಾದ ದೃಶ್ಯವೈಭವವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪಂಚ್ತರ್ನಿ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವು ಪಹಲ್ಗಾಂನಿಂದ 40 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಅಮರನಾಥ ಯಾತ್ರೆಯ ಕಡೆಯ ತಂಗುದಾಣವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಈ ಸ್ಥಳವು ಅಮರನಾಥದಿಂದ ಆರು ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿಬಿರ ತಾಣವಾಗಿ ಸಹ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಜನ್ ಎಂಬ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವಾರು ಬಾಲಿವುಡ್ ಚಿತ್ರಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರೀಕರಣಗೊಂಡಿವೆ. ಪಹಲ್ಗಾಂನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯಲು ಇಚ್ಛಿಸುವವರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ವರ್ಷದ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರು ಭೇಟಿಕೊಡಬಹುದು.
ಪಹಲ್ಗಾಂನಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನವು ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಏಪ್ರಿಲ್ನಿಂದ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಆಹ್ಲಾದಕರವಾದ ವಾತಾವರಣವಿರುತ್ತದೆ. ಹಿಮಪಾತವನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸಲು ಬಯಸುವ ಜನರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ನವೆಂಬರ್ ನಿಂದ ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳ ನಡುವೆ ಭೇಟಿಕೊಡಬಹುದು. ಜುಲೈ ಮತ್ತು ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಅಮರನಾಥ್ ಯಾತ್ರೆಗೆ ಹೋಗುವ ಸಹಸ್ರಾರು ಯಾತ್ರಿಕರನ್ನು ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿ ಏಪ್ರಿಲ್ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಿಂದ ನವೆಂಬರ್ ಮಧ್ಯಭಾಗದವರೆಗೆ ಇರುವ ಸಮಯವು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿಕೊಡಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಅವಧಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಪಹಲ್ಗಾಂಗೆ ಭೇಟಿಕೊಟ್ಟಾಗ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಾದರಿಯ ನೆಲಹಾಸು, ಶಾಲು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಬರೆಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳಲು ಮರೆಯಬೇಡಿ.
ಪಹಲ್ಗಾಂಗೆ ವಿಮಾನ, ರೈಲು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪಬಹುದು.