ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ಪೂರ್ವಭಾಗದ ದೊಡ್ಡ ಜಿಲ್ಲೆಯೆನಿಸಿರುವ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್, ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಹೆಚ್ಚು ಸಂವಿಧಾನಿಕ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಜಿಲ್ಲೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. 1947 ನೇ ಇಸ್ವಿಯಲ್ಲಿ ಈ ನಗರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಈಶಾನ್ಯ ಸರಹದ್ದು ಏಜೆನ್ಸಿ (North East Frontier Agency) ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನ ಗಡಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನ್ ಮಾರ್ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಎನ್ಇಎಫ್‌ಎ ಆಡಳಿತ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಾಗಿರುವ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್, ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾನ್, ಕಿಫೈರ್ ಮತ್ತು ಲಾಂಗ್ ಲೆಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ನಾಲ್ಕು ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚ್ಯ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

1957ರವರೆಗೆ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಭಾರತೀಯ ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನ್ ಮಾರ್ ನ ಭಾಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವಿಭಜಿತ ಅಸ್ಸಾಂನ ಕೋಹಿಮಾ ಮತ್ತು ಮೋಕೊಕ್ ಚುಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಗೆ ಸೇರ್ಪಟ್ಟ ಮೇಲೆ ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಇದನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ಒಂದು ರಾಜ್ಯವಾಗಿರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ನಾಗಾ ಹಿಲ್ಸ್ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರಧಾನ ಆಡಳಿತ ಕಚೇರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ನಂತರ 1963ರಲ್ಲಿ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದಾಗ, ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್, ಮೊಕೊಕ್ ಚುಂಗ್ ಮತ್ತು ಕೋಹಿಮಾ ಎಂಬ ಮೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಗಾತ್ರ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಬಂದಿತು.

ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು 1371 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಇದೆ. ವೋಖಾ ಮತ್ತು ಮೊಕೊಕ್ ಚುಂಗ್ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರೆ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಕೋಹಿಮಾದಿಂದ 269 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಿಂದ ಜುನ್ ಹೆಬೊಟೋ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರೆ 235 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಾಚ್ಯ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ಮುಖ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿಯೂ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಗೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಸಂಸತ್ ಯಾವುದೇ ತರಹದ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಾಗಾಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಚರಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ, ಭೂಮಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮ ಇವರ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಾಗಾ ವಿಧಾನಸಭೆ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರೆ ಆಘ ವಿಷಯ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ವರ್ಣರಂಜಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿನೂತನ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣ

ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ನ್ನು ಮಿನಿ ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ಅಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸಹಬಾಳ್ವೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಸ್ಥಳದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದಿರುವ ಜನರು, ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಆಚರಣೆಗಳು, ರಂಗುರಂಗಿನ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, ನೃತ್ಯಗಳು, ಜನಪದ ಹಾಡುಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ಸೇರಿಕೊಂಡು ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಒಂದು ವಿನೂತನ ಸ್ಥಳವಾಗಲು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸಿ ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ಕ್ಷಣಿಕ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯಲು, ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಗೆ ಭೇಟಿ ಅವಶ್ಯಕ. ಏಕೆಂದರೆ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ಅನ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗೆ ಇಂಬು ನೀಡುವಂತೆ, ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ತಲೆತಲಾಂತರದಿಂದ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸಹಬಾಳ್ವೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಚಾಂಗ್‌ಗಳು, ಸಂಗಟಾಮ್‌ಗಳು, ಯಿಮ್‌ಚುಂಗರುಗಳು, ಕಿಯಾಮ್‌ನಿಯಂಗನ್‌ಗಳು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಜಮೀನುದಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್‌ನ ಪರ್ಮನೆಂಟ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಈ ಜನಾಂಗಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸುಮಿನಾಗಾಗಳು ಸಹ ಈ ಸ್ಥಳದ ನಿವಾಸಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಸಕ್ತಿ ಕೆರಳಿಸುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು, ಕೈಮಗ್ಗ ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳು

ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ, ಕೈಮಗ್ಗಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಜನರು ತಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಾಗಾ ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿರುವುದು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಫ್ಯಾಷನ್ ಪ್ರಿಯರಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಂಪು ವರ್ಣದ ವಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಕರಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕಲೆಯ ಕೆಲಸ, ಆಭರಣಗಳು ಇವೆಲ್ಲವೂ ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಾಗ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳಿರುವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಾಡಲು ಒಂದು ಇಡೀ ದಿನವಾದರೂ ಬೇಕೇಬೇಕು. ಪ್ರವಾಸಿಗರು ತುಯೆನ್ಸಾಂಗ್ ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಇತರ ಊರುಗಳಾದ ಲಾಂಗ್ ಟ್ರೋಕ್, ಕಿಫೈರ್ ಮತ್ತು ಪುಂಗ್ರೂಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಹವಾಮಾನ

ತಂಪಾದ ಮತ್ತು ಹಿತಕರವಾದ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ವರ್ಷವಿಡೀ ಕಾಣಬಹುದು.