ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಅದ್ಭುತವಾದುದು. ಪ್ರತಿ ಶಿಲ್ಪಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳನ್ನು ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಂದ ಸುಂದರವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಇಂದಿನ ಎಂಜಿನಿಯರ್ಗಳು ಪುರಾತನವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆಧುನಿಕ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೇ ಹೇಗೆ ಅಂಥಹ ಅದ್ಭುತವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಇಂದಿಗೂ ಬಗೆ ಹರಿಸಲಾಗದ ಪ್ರಶ್ನೇ ಆಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ.
ವಿಶೇಷವೆನೆಂದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಾಯಕ್ ರಾಜರು ಹಿಂದೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಅನನ್ಯವಾದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದ ರಾಜವಂಶವಾಗಿದೆ. ಆಶ್ಚರ್ಯವೆನೆಂದರೆ 5 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವುದು ರಾಜ ನಾಯಕ್ರವರೇ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಮ್ಯೂಸಿಕಲ್ ಸ್ತಂಭಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವಿಠಲ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿದೆ.
ಇನ್ನು ಉಳಿದ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ ಅವು ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯ, ತಿರುನೆಲ್ವೇಲಿಯ ನೆಲ್ಲಯ್ಯಪರ್ ದೇವಾಲಯ, ಸುಚಿಂದ್ರಂನ ತನುಮಲಯನ್ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಅಲ್ವಾರ್ತಿರುನಾಗರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಆದಿನಾಥರ್ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಹಂಪಿ
ಹಂಪಿ ವಿಠಲ ದೇವಾಲಯವು ಪುರಾತನವಾದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಸರಿಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ಕಲೆಗಾರಿಕೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಅದ್ಭುತವಾದ ದೇವಾಲಯವು ಸುಂದರವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಆನೇಕ ಭಾಗಗಳನ್ನು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರಿಂದ ವಿಸ್ತಾರಿಸಲಾಯಿತು.
ಹಂಪಿ
ಈ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳು ಹಿಂದೂ ಕಲೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ವಿಜಯ ವಿಠಲ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 15 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಸ.ರಿ.ಗ.ಮ.ಪ ಸ್ತಂಬಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ 56 ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳು ಈ ವಿಠಲನ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಮಧುರೈ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯ
ಮಧುರೈ ಮೀನಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವಿಶ್ವದ 100 ಅದ್ಭುತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ 5 ಸ್ತಂಭಗಳು ಇವೆ. ವಿಷೇಶವೆನೆಂದರೆ ಸ್ತಂಭಗಳು ಏಕಶಿಲೆಗಳಾಗಿರುವುದು. ದೊಡ್ಡ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ತಂಭವು 22 ಸಣ್ಣ ಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಅವೃತ್ತಗೊಂಡಿದೆ.
ನೆಲ್ಲಿಯ್ಯಪರ್ ದೇವಾಲಯ
ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾದ ತಿರುನೆಲ್ವೇಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೆಲ್ಲಯ್ಯಪಾರ್ ದೇವಾಲಯವು ಕೇಂದ್ರ ಸ್ತಂಭವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಸ್ತಂಭಗಳು ಸಹ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅತ್ಯಂತ ಸುಮಧುರವಾದ ನಾದವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 48 ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ತನುಮಲಯನ್ ದೇವಾಲಯ
ತನುಮಲಯನ್ ದೇವಾಲಯ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸುಚಿಬ್ರಮದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ 2 ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ 24 ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ದಕ್ಷಿಣದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ 33 ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಪ್ತ ಸ್ವರ್ಣವನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಲ್ವರ್ತಿರು ನಗರಿ ದೇವಾಲಯ
ಅಲ್ವಾರ್ ತಿರುವನಾಗರಿ ದೇವಾಲಯವು ವಂದಂತ ಮಂಡಪಮ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಪ್ತ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಟ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಪಿಲ್ಲರ್ ಇದಾಗಿದೆ. ಈ ಸ್ತಂಭಗಳಿಗೆ ಊದಲು 2 ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ 2 ರಂಧ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ವಿಭಿನ್ನ ಸಂಗೀತಗಳು ವಿವಿಧ ರಂಧ್ರಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಶೆಂಪನನಲ್ಲೂರು ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಾಲಯ
ಶೆಮಪನನಲ್ಲೂರು ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಾಲಯ ಸ್ತಂಭಗಳು ಕೂಡ ಮಧುರವಾದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ತಂಭಗಳು ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ನೈರುತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ತಂಭಗಳು ಒಂದು ಬದಿಯ ಚಿಕ್ಕದು ಇನ್ನೊಂದು ಬದಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದರು ಕೂಡ ಒಂದೇ ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಶಬ್ಧಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.