ಪುರಾತತ್ವ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನ್ನು 1949 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ರಾಜಸ್ತಾನದ ಅಜ್ಮೇರಿನ ದಿಲ್-ಎ-ಆರಮ್‌ ಗಾರ್ಡನ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲಾಯುಗದ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಇದು ಹೊಂದಿದೆ. ಮ್ಯೂಸಿಯಂನ ಎರಡು ಯುಪ ಪಿಲ್ಲರುಗಳನ್ನು, 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಶಾಸನಗಳಾಗಿರುವ ಬರ್ನಲ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಹರರ ಶಾಸನಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನಲ್ಲಿ ರಾಯರ್, ಬೈರಾತ್, ಸಾಂಬಾರ್, ನಗರ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ.ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಬೆಳಗ್ಗೆ 10 ರಿಂದ ಸಂಜೆ 4.45 ರ ತನಕ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕವು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಕೇವಲ 3 ರೂ ಆಗಿದ್ದು, ವಿದೇಶಿಯರಿಗೆ 10 ರೂ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.